Yazı İçeriği
Merhaba arkadaşlar, yeni bir blog yazıma hoş geldiniz! Bugün, ekonomi dünyasının temel taşlarından biri olan arz, talep ve esneklik kavramlarını ele alacağız. Ekonomideki bu temel unsurların, piyasaların nasıl işlediği ve fiyatların nasıl belirlendiği konusunda hayati bir rol oynadığını göreceğiz.
Arz (Supply)
“Arz” kelimesi Arapça kökenli olup Türkçede çeşitli anlamlara gelebilir. Biz, ekonomi alanındaki anlamını ele alacağız.
Arz, ekonomide belirli bir zamanda ve fiyatta piyasaya sunulan mal veya hizmetin miktarını ifade eder. Bir ürünün veya hizmetin arzı, üretim kapasitesi, maliyetler, teknolojik faktörler ve üretim faktörlerinin etkisiyle belirlenir.
Arz, genellikle bir arz eğrisi şeklinde gösterilir. Bu eğri, belirli bir fiyat seviyesinde üretilebilecek miktarı gösterir. Yükselen bir arz eğrisi, fiyatın artmasıyla birlikte daha fazla üretim yapılabileceğini gösterirken, düşen bir arz eğrisi, fiyatın düşmesiyle birlikte üretimin azalabileceğini gösterir.
Arzın belirlenmesinde etkili olan unsurlar arasında üretim faktörleri ve kaynaklar yer alır. Emek, sermaye, doğal kaynaklar ve teknoloji gibi faktörler, bir mal veya hizmetin arzını etkileyen temel unsurlardır.
Arz Kanunu (Law of Supply), ekonomide bir malın fiyatı ile o malın arzı arasındaki ilişkiyi ifade eder. Bu yasaya göre, bir malın fiyatı arttıkça, üreticiler o malı daha yüksek fiyatlardan satmak isteyeceklerdir. Çünkü daha yüksek fiyatlar, üreticilerin karlarını artırır ve üretim maliyetlerini karşılamalarına olanak tanır. Bununla birlikte, bir malın fiyatı düştüğünde, üreticiler o malı daha düşük fiyatlardan satma eğilimi göstereceklerdir. Çünkü daha düşük fiyatlar, üreticilerin karlarını azaltır veya zarar etmelerine neden olabilir. Bu nedenle, arzın fiyat ile pozitif bir ilişkisi olduğu ve fiyatlar arttıkça arzın da artacağı kabul edilir. Bu ilişki, arz eğrisinin genellikle yukarı doğru eğimli bir doğru olarak gösterilmesine neden olur.
P↑ (Fiyat Artarsa) S↑ (Arz Artar)
P↓ (Fiyat Azalırsa) S↓ (Arz Azalır)
Talep (Demand)
Talep, ekonomi literatüründe mal veya hizmetlerin belirli bir dönemde ve belirli bir fiyat düzeyinde satın alınmak istenen miktarını ifade eder. Bireyler, mal veya hizmetleri faydalı buldukları için talepte bulunurlar. Bu nedenle, talebin temelinde insanların ihtiyaçlarını karşılayan ve fayda sağlayan malların ve hizmetlerin bulunması yatar.
Talep kavramı, bir malın veya hizmetin fiyatının yanı sıra diğer faktörler tarafından da etkilenebilir. Bu faktörler arasında tüketici geliri, alternatif mal ve hizmetlerin fiyatları, tüketici tercihleri, reklamların etkisi, mevsimsel faktörler ve diğer çeşitli faktörler yer alabilir.
Talep genellikle bir talep eğrisi şeklinde gösterilir. Talep eğrisi, fiyat ile talep arasındaki ilişkiyi grafiksel olarak gösterir. Eğri, fiyatın artması durumunda talebin azalacağını, fiyatın düşmesiyle birlikte ise talebin artacağını gösterir. Talep eğrisinin eğimi, bir malın fiyatındaki değişikliklere tüketicilerin tepkisini yani talebin esnekliğini yansıtır.
Talebin belirlenmesinde etkili olan unsurlar arasında fiyat, tüketici geliri, alternatif mal ve hizmetlerin fiyatları, tüketicilerin tercihleri ve beklentileri, reklam ve pazarlama faaliyetleri, ve demografik faktörler bulunmaktadır.
Talep kanunu (Law of Demand), ekonomide malın fiyatı ile tüketici talebi arasındaki ters yönlü ilişkiyi ifade eder. Bu yasa, diğer faktörler sabitken bir malın fiyatının artması durumunda tüketicilerin o malı satın alma isteğinin azalacağını, malın fiyatının düşmesi durumunda ise tüketicilerin o malı satın alma isteğinin artacağını belirtir. Talep yasası, temelde tüketicilerin fiyat değişimlerine nasıl tepki gösterdiklerini açıklar. Daha yüksek fiyatlar, tüketicilerin alım gücünü azaltır ve dolayısıyla o malı satın alma isteğini azaltırken, daha düşük fiyatlar tüketicilerin alım gücünü artırır ve o malı satın alma isteğini artırır.
Talep yasası genellikle “Malın fiyatı düştükçe talep artar, malın fiyatı yükseldikçe talep azalır” şeklinde ifade edilir. Bu yasaya göre, talep eğrisi genellikle aşağı doğru eğimli bir doğru olarak gösterilir, çünkü fiyat arttıkça talep azalırken, fiyat düştükçe talep artar. Talep yasası, mikroekonomi teorisinin temel taşlarından biridir ve mal ve hizmetlerin fiyatlarının ve tüketim miktarlarının nasıl belirlendiğini anlamak için önemlidir. Bu yasa, piyasadaki tüketici davranışlarını ve tüketici talebinin nasıl şekillendiğini açıklamak için kullanılır.
P↑ (Fiyat Artarsa) D↓ (Talep Azalır)
P↓ (Fiyat Azalırsa) D↑ (Talep Artar)
Arz ve Talep Dengesi
Arz ve talep dengesi, ekonomide bir mal veya hizmet için arz ve talep miktarlarının birbirine eşit olduğu noktayı ifade eder. Bu noktada, piyasada malın talep edilen miktarı arz edilen miktarla tam olarak uyumlu hale gelir.
Arz ve talep dengesi, genellikle piyasa denge noktası olarak da adlandırılır. Bu noktada, malın fiyatı belirlenir ve piyasada ne fazla ne de az bir miktar mal bulunur. Arz ve talep dengesi, ekonomik aktörlerin (tüketicilerin ve üreticilerin) mal veya hizmet için uygun bir fiyat belirlemelerine ve piyasanın etkin bir şekilde işlemesine olanak tanır.
Arz ve talep dengesindeki bir değişiklik, piyasadaki malın fiyatını ve miktarını etkileyebilir. Örneğin, talep artarsa veya arz azalırsa, piyasadaki malın fiyatı artabilir. Tam tersi durumda, talep azalırsa veya arz artarsa, piyasadaki malın fiyatı düşebilir.
Arz ve talep dengesi, ekonomideki temel kavramlardan biridir ve bir malın veya hizmetin fiyatının ve miktarının nasıl belirlendiğini anlamak için önemlidir.
Esneklik (Elasticity)
Esneklik, ekonomide bir değişkenin başka bir değişkene olan tepkisini ölçen bir kavramdır. Bir değişkenin ne kadar esnek olduğu, bu değişkenin başka bir değişkende meydana gelen bir değişikliğe nasıl tepki verdiğini gösterir.
Fiyat esnekliği (price elasticity of demand) talebin fiyat değişimine olan tepkisini ölçer. Fiyat esnekliği, talebin yüzde değişimi ile malın fiyatındaki yüzde değişimi arasındaki oranı ifade eder. Eğer bir malın fiyatındaki yüzde değişimi talepte yüzde değişimine neden oluyorsa, bu durumda talep fiyat esnekliği vardır.
Gelir esnekliği (income elasticity of demand) ise, talebin tüketicinin gelirinde meydana gelen değişikliklere olan tepkisini ölçer. Örneğin, normal bir malın talebinin gelir artışıyla artması durumunda, bu malın gelir esnekliği pozitif olacaktır. Tersine, inferiyer bir malın talebinin gelir artışıyla azalması durumunda, bu malın gelir esnekliği negatif olacaktır.
Diğer bir esneklik türü ise, çapraz fiyat esnekliğidir (cross-price elasticity). Bu esneklik, bir malın fiyatındaki değişimin, başka bir malın talebine olan etkisini ölçer. Örneğin, iki mallar arasında ikame veya tamamlayıcı bir ilişki varsa, bu mallar arasındaki çapraz fiyat esnekliği pozitif veya negatif olabilir.
E(xz) > 0 ise, o zaman X ve Z malları ikame mallardır (çay-kahve).
E(xz) < 0 ise, o zaman X ve Z malları tamamlayıcı mallardır (benzin-otomobil).
E(xz) = 0 ise, o zaman X ve Z malları ilişkisiz mallardır.
Arz esnekliği, bir malın veya hizmetin arzının, bu mal veya hizmetin fiyatındaki bir değişikliğe olan tepkisini ölçen bir kavramdır. Yani, arz esnekliği, bir mal veya hizmetin arzının fiyat değişikliklerine ne kadar duyarlı olduğunu gösterir.
“Ceteris paribus”, arz kanunu gereği fiyat arttıkça arz da artacağından arzın fiyat esnekliği hep pozitif değerler alacaktır.
Esneklik kavramı, ekonomide fiyat ve talep arasındaki ilişkileri, tüketici davranışlarını ve piyasa dinamiklerini anlamak için önemlidir. Esneklik, değişkenler arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkilerin etkilerinin ölçülmesine olanak tanır.
İSTİSNAİ DURUMLAR
Dipnot:
- Tam Esneklik (|Ed| = ∞) : Talep, fiyatta herhangi bir değişiklik olduğunda sonsuz miktarda değişir. Bu durumda, talep eğrisi Y eksenine dik ve X eksenine paraleldir, yani fiyattan bağımsızdır.
- Talep Esnekliği (|Ed| > 1) : Talep, fiyatta meydana gelen değişikliklere göre oldukça duyarlıdır. Bu durumda, talep eğrisi X ve Y eksenine dışbükeydir, yani fiyattan etkilenir.
- Tam Katı Esneklik (|Ed| = 0) : Talep, fiyatta herhangi bir değişiklik olduğunda hiçbir şekilde değişmez. Bu durumda, talep eğrisi X eksenine dik ve Y eksenine paraleldir, yani fiyattan tamamen bağımsızdır.
- Katı Esneklik (0 < |Ed| < 1) : Talep, fiyatta meydana gelen değişikliklere göre nispeten az duyarlıdır. Bu durumda, talep eğrisi X ve Y eksenine dışbükeydir, ancak birim uzaklıkları aynı değildir.
- Birim Esneklik (|Ed| = 1) : Talep, fiyatla orantılı olarak değişir. Bu durumda, talep eğrisi X ve Y eksenine dışbükeydir ve birim uzaklıkları aynıdır.
Bu ifadeler, bir malın fiyatındaki değişikliklerin talep miktarına olan etkisini ölçen talep esnekliği kavramını anlamak için kullanılır. Talep esnekliği, mikroekonomide mal ve hizmet talebinin fiyattaki değişikliklere duyarlılığını belirlemek için önemlidir.
Evet arkadaşlar, bugün Ekonomi biliminde arz, talep ve esneklikler hakkında belirli başlı bilgiler aktardım. Yeni bir yazıda tekrar görüşmek üzere. 🙏🏻🥰
© Bu içeriğin telif hakları Emre ERŞAHİN ve BİLONU.COM sitesine aittir.