Ekonomi Biliminde Bütçe Doğrusu - 2024

   Herkese merhaba, yeni blog yazımda, ekonomi biliminde sıkça karşılaşılan ancak karmaşık görünebilecek bir konuya odaklanacağız: bütçe doğrusu. Belki de bu konuyla daha önce karşılaşmış olabilirsiniz, ancak endişelenmeyin, bu yazıda size bütçe doğrusunun ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve neden önemli olduğunu anlatmak için elimden gelenin en iyisini yapacağım.

İsterseniz ilk başta, “Bütçe nedir?” sorusunun cevabını verelim.

Bütçe nedir?

Bütçe, belirli bir dönem için gelir ve giderleri planlama, tahmin etme ve kontrol etme sürecidir. Kişisel finans, işletmeler, hükümetler ve diğer organizasyonlar tarafından kullanılır. Temel amacı, gelir ve harcamalar arasında denge sağlamak ve finansal hedeflere ulaşmaya yardımcı olmaktır.

Bütçeleme süreci, gelir kaynaklarını belirleme, harcamaları tahmin etme, bütçe planını oluşturma, gerçek harcamaları izleme ve bütçe performansını değerlendirme adımlarını içerir. Bu süreç, bireysel veya kurumsal finansal sağlığı yönetmek için önemlidir ve finansal disiplini teşvik eder.

Bütçe doğrusu nedir?

Bütçe doğrusu, ekonomide mikroekonomik analizlerde kullanılan bir kavramdır. Gelir ve harcamalar arasındaki ilişkiyi gösteren grafiksel bir temsil olarak tanımlanır. Bu doğru, kişinin gelir düzeyine bağlı olarak hangi mal ve hizmetleri alabileceğini gösterir.

Bir bütçe doğrusu, iki mal veya hizmetin grafiğidir. Bir eksen üzerinde bir malın birim fiyatı ve diğer eksen üzerinde diğer malın birim fiyatı yer alır. Böylece, bir bütçe doğrusu, bir kişinin belli bir gelir düzeyinde alabileceği farklı mal ve hizmet kombinasyonlarını gösterir.

Bir bütçe doğrusu, kişinin gelirinin ve mal/hizmet fiyatlarının sabit olduğu varsayımı altında çizilir. Bu doğru, kişinin belli bir gelir düzeyinde iki farklı mal veya hizmet arasında tercih yapabileceği tüm kombinasyonları gösterir. Böylece, bütçe doğrusu, tüketicinin belli bir gelir düzeyinde ne kadar harcayabileceğini ve hangi mal/hizmetleri satın alabileceğini anlamasına yardımcı olur.

Örneğin, X malı ile Y malının toplam fiyatı bütçeye, yani 20 birimlik bütçenin tamamına eşittir. Tüketilecek mal miktarını bütçe belirler.

I=Px​⋅X+Py​⋅Y veya ,

Önemli not: Bütçe doğrusunda verilen bütçenin tamamını kullanmak zorundayız. Bütçe doğrusunda bütçeden tasarruf edilmez (+) veya israf edilmez (-) .

Örneğin, çayın birim fiyatı 2 TL, kahvenin birim fiyatı ise 3 TL olsun ve tüketici 20 TL’lik bir bütçe ile alışveriş yapsın.

Bütçe doğrusunu çizmek için çayı x ekseni, kahveyi y ekseni olarak alırız. Bu durumda, x ve y değerleri şu şekilde sınırlanır:

2x+3y=20

Bütçe doğrusu, ekonomi biliminde mikroekonomik analizlerde kullanılan bir kavramdır ve tarihsel olarak ekonomistlerin tüketici davranışını anlamak ve analiz etmek için kullandıkları bir araçtır. Bütçe doğrusunun tarihsel gelişimi, ekonomik düşünce ve teori alanında yapılan ilerlemelerle yakından ilişkilidir.

Bütçe doğrusunun temelleri, 19. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Bu dönemde, klasik iktisatçılar, bireylerin ve işletmelerin kararlarını alırken kısıtlı kaynaklarını en iyi şekilde nasıl kullanacaklarını incelemişlerdir. Ancak, bütçe doğrusunun modern anlamdaki gelişimi, 20. yüzyılın başlarında, özellikle de Alfred Marshall’ın çalışmalarıyla ivme kazanmıştır.

Alfred Marshall, “İlkelerin İktisadı” adlı eserinde, tüketici davranışını anlamak için arz ve talep teorilerini bir araya getirerek mikroekonomik analizlere yeni bir yaklaşım getirmiştir. Marshall, tüketicinin belli bir gelir düzeyinde farklı mal ve hizmet kombinasyonlarını nasıl seçtiğini anlamak için bütçe doğrusunu kullanmıştır.

Marshall’ın çalışmaları, bütçe doğrusunun temelini oluşturmuş ve ekonomi literatüründe yaygın bir araç haline gelmesini sağlamıştır. Bütçe doğrusu, tüketicinin gelir düzeyi ve mal/hizmet fiyatları arasındaki ilişkiyi görselleştiren bir araç olarak ekonomistler tarafından yaygın şekilde kullanılmıştır.

Bununla birlikte, bütçe doğrusunun tarihsel gelişimi sadece Alfred Marshall’ın çalışmalarıyla sınırlı değildir. 20. yüzyıl boyunca, diğer ekonomistler de bu konuda çalışmalar yapmış ve bütçe doğrusunun kullanım alanını genişletmiştir. Keynesyen iktisat, mikroekonomik analizlere yeni bir bakış açısı getirmiş ve bütçe doğrusunun tüketici harcamalarını ve gelir-tüketim ilişkilerini anlamak için nasıl kullanılabileceğini daha da derinlemesine incelemiştir.

Günümüzde, bütçe doğrusu hala mikroekonomik analizlerde temel bir araç olarak kullanılmaktadır ve ekonomistler tarafından tüketici davranışını, fiyat-tüketim ilişkilerini ve gelir dağılımını anlamak için yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

© Bu içeriğin telif hakları Emre ERŞAHİN ve BİLONU.COM sitesine aittir.